Կենսագրությունը
ՄՈՒՐԱՑԱՆ (Տեր-Հովհաննիսյան Գրիգոր, 1.2. 1854, Շուշի – 30.8.1908, Թիֆլիս), գրող: Ավարտել է Շուշիի թեմական դպրոցը (1873): 1875–76-ին հայոց լեզու է դասավանդել Խորեն Ստեփանեի դպրոցում: 1877-ին շրջագայել է Արցախի ու Սյունիքի պատմական վայրերում, գրել «Հասան-Ջալալեան ազգի համառօտ տոհմագրութիւնը» (1880) երկը: 1878-ին հաստատվել է Թիֆլիսում: Գրական ճանաչման է արժանացել «Ռուզան կամ հայրենասէր օրիորդ» (1900) պատմական դրամայով: Մուրացանը չի ընդունել արմատական բարեփոխումներն ու հեղափոխականությունը, ազգապահպանման հիմքը համարել է եկեղեցին, ընտանիքը, ազգային սովորույթներն ու բարքե-րը: Ազգային միասնության ու ավանդական կեցության գաղափարը որոշակի ուղղություն է տվել Մուրացանի ստեղծագործությանը՝ դրան հաղորդելով քարոզչական բնույթ («Հայ բողոքականի ընտանիքը», 1882, վիպակ, «Իմ կաթոլիկ հարսնացուն», 1885, «Չհաս է», 1886, վեպեր, «Հասարա-կաց որդեգիրը», 1884, «Հարուստները զուարճանում են», 1884, «Ի՞նչ լայեղ է», 1885, «Անպատճառ իշխանուհի», 1886, պատմվածքներ):
Գործունեությունը
Մուրացանի կարծիքով` ազգի զարգացումը ճիշտ ուղու վրա դնելու համար հարկավոր են անձնազոհ անհատներ` առաքյալներ: Որպես գործելու ծրագիր` առաջադրել է «Խորհրդավոր միանձնուհին» (1889) վեպը, որի հերոսուհին՝ Քույր Աննան, ուրվագծել է հեղինակի սոցիալական ուտոպիան, այն է՝ տնտեսապես բարեկարգված նահապետ. համայնք, որի բարոյական նեցուկներն են դպրոցն ու եկեղեցին: «Լուսաւորութեան կենտրոնը» (1892), «Նոյի ագռաւը» (1899), «Առաքեալը» (1902), «Գթութեան քոյրեր» (1902) երկերում փորձել է վերստին հարություն տալ առաքյալ հերոսին, սակայն իրականությունը փշրել է նրա պատրանքները: Իրականության մեջ չգտնելով իր իդեալները՝ Մուրացանը հայացքն ուղղել է դեպի պատմական անցյալը: «Գեւորգ Մարզպետունի» (1896) պատմավեպը Մուրացանի ռոմանտիկական պատմափիլիսոփայության համապարփակ մարմնավորումն է, որն արտացոլում է X դ. Բագրատունիների հայկական թագավորության շրջանի իրադարձությունները: Գլխավոր հերոսի՝ Գևորգ Մարզպետունու կերպարի մեջ է մարմնավորված գրողի տեսլականը` «Մեկ ծաղկով գարուն կգա»: «Անդրեաս երէց» (1897–98) պատմավեպում պատկերված է Ագուլիսի դպրոցի վերակացու Անդրեաս երեցի նահատակությունը՝ հանուն հայրենիքի և հայադավան եկեղեցու: «Տիկին Փիլարեանի վիշտը» (1897), «Պսակների բողոքը» (1899), «Հատուկ թղթակիցը» (1902) և այլ պատմվածքներում սուր ծաղրի է ենթարկված կեղծ բարեպաշտությունը: Մուրացանի անունով Երևանում և ՀՀ ու ԼՂՀ այլ քաղաքներում կոչվել են փողոցներ, դպրոցներ:
Նկարները
Այլ հղումները
